ห้องสมุดรูปแบบใหม่ในยุคอินเทอร์เน็ต

ลองพิจารณาด้วยคำถามง่ายๆ ว่า อะไรคือบริการหลักของห้องสมุด?

หากคุณตอบว่า “การยืมหนังสือ” ต้องขอบอกว่า นั่นเป็นคำตอบที่ถูกต้อง แต่นั่นอาจเป็นเพราะคุณเกิดก่อน ค.ศ. 1990 (พ.ศ. 2553) เพราะจากผลการศึกษาล่าสุดพบว่าเด็กในปัจจุบันมากกว่า 3 ใน 4 จะตอบคำถามนี้ได้อย่างรวดเร็วโดยไม่ต้องคิดว่า “เป็นที่ใช้งานคอมพิวเตอร์พร้อมอินเทอร์เน็ตฟรี” ซึ่งปัจจุบันกลายเป็นบริการที่สำคัญมากของห้องสมุดแทบทุกแห่ง

การศึกษาในหัวข้อ “บริการห้องสมุดในยุคดิจิตอล” ถูกจัดทำโดย Pew Research Center ที่เน้นคำถามในด้านบริการห้องสมุดกับโลกออนไลน์ในปัจจุบัน เนื่องจากทุกวันนี้หนังสือแบบดั้งเดิมกลายเป็นดั่งของที่ระลึกแห่งวันวาน ในขณะเดียวกับที่ธุรกิจสิ่งพิมพ์ดิจิตอล รวมถึงยอดขายเครื่องอ่านหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-reader) กำลังเติบโตขึ้น ผลการสำรวจนี้ชี้ให้เห็นความต้องการที่มีต่อห้องสมุดที่มีมากขึ้น จนอาจจะเรียกได้ว่าสูงสุดเท่าที่เคยมีมา เนื่องด้วยหลากหลายเหตุผลของผู้ตอบแบบสำรวจในการศึกษาครั้งนี้ ที่สำรวจกับกลุ่มประชากร 2,252 คนที่มีอายุมากกว่า 16 ปีในประเทศสหรัฐอเมริกา โดยสัมภาษณ์ในระหว่างวันที่ 15 ตุลาคม ถึง 10 พฤศจิกายน 2555 ที่ผ่านมา

ผลการสำรวจออกมาว่าร้อยละ 91 พวกเขายังเชื่อว่าห้องสมุดมีความสำคัญต่อครอบครัวและชุมชน แม้พวกเขาจะยอมรับว่าเขาไม่ได้ตระหนักถึงบริการทั้งหมดที่ห้องสมุดมีก็ตาม และมีเพียงร้อยละ 22 ของผู้ตอบแบบสอบถามที่อ้างว่ารู้จักบริการแทบทุกประเภทของห้องสมุด แต่ก็มีอีกร้อยละ 31 ยอมรับว่าพวกเขา “ไม่รู้อะไรเลย” เกี่ยวกับบริการของห้องสมุด

เมื่อสอบถามเกี่ยวกับรายละเอียดบริการเฉพาะลงไป พบว่า ร้อยละ 80 ของผู้ตอบแบบสอบถาม เชื่อว่าการยืมหนังสือ และข้อมูลอ้างอิงจากบรรณารักษ์เป็นบริการสำคัญมาก แต่ที่น่าประหลาดใจก็คือ ร้อยละ 77 ให้ความสำคัญกับคอมพิวเตอร์ละอินเทอร์เน็ต แต่ก็ต้องประหลาดใจเพิ่มขึ้น เมื่อกลุ่มที่กล่าวถึงคอมพิวเตอร์และอินเทอร์เน็ตนี้ กลับมีเพียงร้อยละ 26 ที่เคยเข้าใช้บริการคอมพิวเตอร์หรืออินเทอร์เน็ตในห้องสมุดท้องถิ่นของพวกเขา เนื่องด้วยเหตุผลที่ว่าเข้าใช้บริการเกี่ยวกับการทำการบ้าน หรือใช้ในเรื่องที่เกี่ยวกับการทำงานร้อยละ 66 และใช้เพื่อความสนุกสนานผ่อนคลายอีกร้อยละ 63

ในภาพรวมความสนใจในห้องสมุดได้แปรสภาพเป็นในเชิงเทคนิคเพิ่มขึ้น พบว่าผู้ตอบแบบสำรวจร้อยละ 37 ที่  “พึงพอใจมาก” และอีกร้อยละ 36 “ค่อนข้างพึงพอใจ” ในการใช้บริการห้องสมุดออนไลน์ นอกจากนี้ร้อยละ 35 ของผู้ที่พึงพอใจมาก และอีกร้อยละ 28 ของผู้ที่ค่อนข้างพึงพอใจใช้แอพพลิเคชั่นในการเข้าถึงข้อมูลของห้องสมุด ในขณะเดียวกันห้องสมุดก็มีบริการที่เพิ่มขึ้นตามความต้องการของผู้ใช้บริการ ซึ่งจะเห็นได้จากร้อยละ 33 ที่พึงพอใจมาก และร้อยละ 30 ที่ค่อนข้างพึงพอใจ กับการใช้งานตู้ RedBox (บริการเช่าแผ่นภาพยนตร์แบบไม่มีหน้าร้าน แต่เช่าและคืนแผ่นภาพยนตร์ผ่านตู้ Kiosk ที่ตั้งอยู่ตามสถานที่ต่างๆ) ที่สามารถเลือกยืมและส่งหนังสือคืนได้อย่างง่ายดาย รวมทั้งร้อยละ 29 ที่พึงพอใจมาก และร้อยละ 35 ที่ค่อนข้างพึงพอใจในการใช้บริการ Amazon ที่สามารถแสดงประวัติการยืมของพวกเขาได้อีกด้วย

จากที่กล่าวมาทั้งหมดข้างต้น ร้อยละ 53 ของผู้ที่มีส่วนร่วมในแบบสำรวจเห็นว่า ห้องสมุดคงไม่อาจหลีกเลี่ยงการให้บริการด้านอีบุ๊กได้ และน่าจะเป็นทางออกที่สดใสที่สุดสำหรับห้องสมุดในยุคนี้ ซึ่งเป็นการเปลี่ยนแปลงที่อาจจะไม่ยุ่งยากอะไรมากนัก แต่น่าจะตอบสนองความต้องการของผู้ใช้บริการทุกคน